Plato là một trong những nhà triết học nổi tiếng nhất thời cổ đại Hy Lạp. Ông được biết đến là người sáng lập ra Academy – ngôi trường đầu tiên trong lịch sử nhân loại. Với nhiều tác phẩm triết học có ảnh hưởng lớn tới hệ tư tưởng phương Tây, Plato đã trở thành một trong những nhà triết học được nhiều người ngưỡng mộ.
Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rằng Plato có một người thầy giáo rất tài năng đã truyền cho Plato nhiều kiến thức và tư tưởng quan trọng. Vậy ai là thầy giáo của Plato? Hãy cùng tìm hiểu vấn đề này ngay nhé.
Ai là thầy giáo của Plato?
Socrates là thầy giáo của Plato và được tôn sùng là vị Triết gia khôn ngoan nhất tại Athens. Ông đã đưa ra nhiều ý tưởng mới và đột phá trong triết học, nổi tiếng nhất là phương pháp đàm thoại trực tiếp để khám phá sự thật. Dưới đây là một vài điểm nổi bật trong cuộc đời của Socrates:
Socrates (470-399 TCN) là một triết gia thời Hy Lạp cổ đại và là người khởi nguồn chính cho tư tưởng phương Tây. Ông đã học nghề điêu khắc của cha và rèn luyện nghề trong nhiều năm. Sau đó, ông đã tham gia cuộc chiến Peloponnesian (431-04 TCN) để bảo vệ thành Athens khỏi sự xâm lược của người Sparta. Socrates được cho là là người can đảm và có tinh thần dũng cảm.
Mặc dù không có nhiều thông tin về thời thơ ấu của ông, nhưng có vẻ như ông đã được giáo dục bình thường của Hy Lạp cổ đại. Sau đó, ông đã dành cuộc đời của mình cho niềm đam mê trí tuệ và triết học.
Socrates tin rằng luôn có một giọng nói thần thánh trong suy nghĩ của mỗi người và đôi khi người ta có thể nghe được giọng nói đó trong những thời điểm quan trọng của cuộc đời mình. Ông cho rằng đó không phải là giọng nói chỉ dẫn tích cực, mà là những lời cảnh báo khi con người đi chệch hướng.
Trong triết học của ông, Socrates khẳng định rằng việc hiểu biết đúng đắn về đạo đức và sự thật là rất quan trọng. Ông đã dành thời gian để tìm hiểu về những vấn đề này thông qua các cuộc đàm thoại với học trò và người khác. Socrates cũng là người tiên phong trong việc phát triển phương pháp đàm thoại trực tiếp, một phương pháp giúp khám phá sự thật bằng cách đặt câu hỏi và dùng lập luận đối thoại. Phương pháp này đã trở thành một phần không thể thiếu của triết học và giáo dục phương Tây.
Socrates là một trong những nhân vật lớn của triết học phương Tây và ảnh hưởng của ông đã kéo dài suốt hàng ngàn năm. Các ý tưởng của ông về đạo đức, sự thật và phương pháp đàm thoại đã trở thành những cột mốc quan trọng trong lịch sử triết học và vẫn được nghiên cứu và áp dụng đến ngày nay.
Tư tưởng của Socrates
Tư tưởng của Socrates là một trong những tư tưởng đặc trưng của triết học Hy Lạp cổ đại. Ông là một nhà tôn giáo và luôn tôn trọng các phong tục tôn giáo của Athens cùng với sự tôn kính chân thành đối với thần thánh. Socrates tin rằng luôn có một giọng nói thần thánh mà ông có thể nghe được từ bên trong mình trong những thời điểm quan trọng của cuộc đời ông. Đó không phải là giọng nói đưa ra cho ông những chỉ dẫn tích cực, mà là những lời cảnh báo khi ông đi chệch khỏi con đường.
Trong phiên tòa bào chữa cho chính mình, Socrates kể lại câu chuyện ông từng được một nhà tiên tri nổi danh ở đền Delphi đánh giá là người khôn ngoan nhất. Socrates nói ông cảm thấy bối rối vì lời nhận xét này, bởi vì không ai biết được mức độ thiếu hiểu biết của mình ngoài chính họ. Tuy nhiên, ông quyết tâm tìm ra sự thật trong lời của nhà tiên tri.
Trong suốt nhiều năm, ông đi khắp nơi và đặt câu hỏi cho những người có nổi tiếng là khôn ngoan và những người tự nhận mình là người khôn ngoan. Ông kết luận rằng đúng là ông khôn ngoan hơn họ, bởi vì ông có thể nhận thức được sự thiếu hiểu biết của mình, trong khi họ thì không.
Socrates là bậc thầy của phương pháp lập luận truy vấn (một hệ thống được sử dụng để tranh luận). Những tác phẩm của ông khiến ông có số lượng kẻ thù cũng nhiều như số người ngưỡng mộ. Một ví dụ về điều đó có viết trong Apology của Plato. Socrates tiếp tục phản biện Meletus bằng cách đặt câu hỏi liệu Meletus có xem sự tiến bộ của người trẻ là quan trọng hay không.
Meletus đáp: Có. Socrates hỏi: Ai có thể giúp người trẻ tiến bộ? Meletus đáp: Luật pháp. Socrates hỏi: Ngài có thể nêu tên một người hiểu về luật pháp? Meletus đáp: Các thẩm phán là người hiểu luật. Socrates hỏi: Có phải tất cả thẩm phán đều có thể chỉ dẫn và giúp người trẻ tiến bộ không hay chỉ một vài người có thể làm được điều này? Meletus đáp: Tất cả họ đều có khả năng làm việc này. Sau đó, Socrates tiếp tục buộc Meletus phải thừa nhận rằng những nhóm người khác như Thượng viện, Quốc hội và sau đó là tất cả người dân Athens đều có khả năng chỉ dẫn và giúp người trẻ tiến bộ.
Sau đó, Socrates lại bắt đầu một loạt câu hỏi tương tự về việc huấn luyện ngựa và các loài động vật khác. Ông cho rằng, nếu như Meletus không đủ quan tâm tới người trẻ Athens để đóng góp những ý kiến thỏa đáng cho những người có thể chỉ dẫn và giúp người trẻ Athens tiến bộ, thì ông không có quyền gì để buộc tội Socrates đã làm hư hỏng người trẻ. Phương pháp tranh luận của Socrates bắt đầu bằng những câu hỏi khiến đối phương tin rằng người hỏi rất đơn giản, nhưng sau đó lại kết thúc bằng sự đảo ngược hoàn toàn.
Vì thế, những đóng góp chủ yếu của ông không nằm ở việc xây dựng một hệ thống phức tạp, mà ở việc xóa bỏ những niềm tin sai trái và dẫn dắt con người nhận thức được sự thiếu hiểu biết của mình, từ vị trí đó họ mới có thể bắt đầu khám phá sự thật. Chính sự kết hợp độc đáo giữa kỹ năng biện chứng (sử dụng logic và lập luận trong một cuộc tranh luận) với sức hấp dẫn mạnh mẽ của ông với những người trẻ đã khiến những đối thủ của ông có cơ hội đưa ông ra xét xử vào năm 399 TCN.
Tuy nhiên, Socrates cũng là một nhân vật gây tranh cãi và có những kẻ thù trong cộng đồng. Tuy rằng ông được coi là một con người có sự sáng suốt và thông minh đặc biệt, ông cũng bị đưa ra xét xử và bị phạt tử hình vì bị kết tội phá hoại đạo đức và các tôn giáo truyền thống của Athens.
Trong cuộc đời và tư tưởng của Socrates, chúng ta có thể rút ra được nhiều bài học quý giá về sự tôn trọng các phong tục tôn giáo, khả năng lắng nghe lời giáo huấn của chính mình, sự tìm kiếm sự thật và khám phá bản thân. Ông là một bậc thầy của triết học cổ đại và tư tưởng của ông vẫn được truyền bá và tôn vinh đến ngày nay.
Câu chuyện về bí quyết thành công của Socrates
Ngày xưa, có một thanh niên trẻ tìm đến nhà triết học Hy Lạp nổi tiếng Socrates (470 – 399 TCN), người được cho là rất thông thái, để hỏi bí quyết thành công.Socrates kiên nhẫn lắng nghe người đàn ông trẻ nói, rồi hẹn gặp anh ta ở gần một con sông vào sáng hôm sau để đưa ra câu trả lời.
Sáng hôm sau, Socrates bảo anh ta cùng mình lội xuống sông. Họ cùng nhau lội đến một chỗ khá sâu, rồi Socrates bất ngờ dìm đầu anh ta xuống nước.Quá hoảng loạn và sợ hãi, chàng thanh niên vùng vẫy bằng mọi cách để ngoi lên mặt nước. Thế nhưng, Socrates rất khỏe mạnh và đủ sức giữ anh ta cho đến khi anh ta dần trở nên tái mét. Đến lúc này, ông mới kéo đầu anh ta lên mặt nước.
Chàng thanh niên thở hổn hển rồi hít một hơi thật sâu. Socrates hỏi lại, “Khi ở trong nước, anh muốn thứ gì nhất nào?” Người thanh niên trẻ đáp, “Không khí ạ”. Lúc này, Socrates mới cười mà nói rằng, “Đó chính là bí quyết thành công đấy. Khi anh muốn có được sự thành công giống như anh muốn có không khí để thở khi bị dìm đầu xuống nước, thì anh sẽ có được nó. Ngoài ra không có bí quyết nào khác”.
Lời bình: Khát khao cháy bỏng là điểm khởi đầu của mọi thành tựu. Giống như một ngọn lửa nhỏ không có đủ sức nóng, một mong muốn yếu ớt không thể đem lại kết quả.
Cái chết của Socrates
Meletus, Lycon và Anytus là những kẻ buộc tội Socrates vô thần và làm hư hỏng giới trẻ của thành Athena. Ông bị kết án tử hình bằng cách uống thuốc độc.
Tác phẩm Crito của Platon đã kể về những nỗ lực của Crito trong việc thuyết phục Socrates trốn khỏi nhà tù, nhưng trong một cuộc đối thoại của Socrates với Luật pháp Athena, ông đã bày tỏ sự tôn kính của mình với thành phố này và kiên quyết tuân theo luật pháp của nó ngay cả khi điều đó khiến ông phải chết.
Trong tác phẩm Phaedo, Plato đã kể lại cuộc tranh luận của Socrates về sự bất tử của linh hồn. Kết thúc cuộc đối thoại, một trong những cảnh tượng xúc động và kịch tính nhất trong văn học cổ đại đã diễn ra – đó là cảnh Socrates nâng ly thuốc độc trong khi bạn bè ông ngồi xung quanh đầy bất lực. Trước khi tắt thở, Socrates vẫn không quên trăng trối với Crito bằng những lời hài hước: “Crito, tôi còn mắc nợ Asclepius một con gà trống, anh làm ơn trả giùm tôi được không?”.
Socrates là một bộ óc vĩ đại nhất của loài người, diều này cũng được OSHO hưởng ứng nồng nhiệt. Trong cuốn sách Trò chuyện với Vĩ Nhân, ông đã phân tích về cuộc đời của người đàn ông vĩ đại này và cũng không quên nhắc lại cái chết đáng nhớ của ông. Osho nhận xét rằng Socrates không bao giờ coi mình là hơn một người bình thường, ông luôn luôn coi mình là môt người như bao người khác nhưng có lẽ những định kiến thời đó đã khiến ông phải đi đến bước đừng cùng.
Lời kết
Trò chuyện với Vĩ Nhân là một cuốn sách được tổng hợp lại về những nhận xét của ông về những con người vĩ đại có sự đóng góp cho nền văn minh thế giới về mặt tâm linh, tôn giáo. Ngoài những lời nhận xét có cánh, OSHO cũng không quên nêu ra những thiếu sót mà các bậc vĩ nhân vẫn thiếu trong cuộc hành trình của mình.
